VIX ETPs (VXX, UVXY)
เมื่อพูดถึงการเทรดความผันผวน (Volatility) ชื่อของ ดัชนี VIX มักจะเป็นชื่อแรกที่นักลงทุนนึกถึง ด้วยความต้องการที่จะเข้าถึงการเทรด VIX ได้ง่ายเหมือนหุ้น จึงเกิดผลิตภัณฑ์ที่เรียกว่า VIX ETPs (Exchange-Traded Products) ขึ้นมา ซึ่งรวมถึง ETFs และ ETNs เช่น VXX หรือ UVXY
ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ดึงดูดนักเทรดด้วยความหวังที่จะทำกำไรจากความกลัวของตลาด หรือใช้เป็นเครื่องมือป้องกันความเสี่ยง แต่สิ่งที่นักลงทุนส่วนใหญ่ มักเข้าใจผิด คือ VIX ETPs นั้น มีความซับซ้อนและอันตรายกว่าที่คิดมาก และ ไม่ใช่ การลงทุนใน VIX โดยตรง!
VIX ETPs ไม่ใช่ VIX! (The #1 Misconception)
นี่คือความเข้าใจผิดที่พบบ่อยที่สุด: VIX ETPs ไม่ได้ เคลื่อนไหวตามดัชนี VIX (Spot VIX) แบบ 1:1
- VIX Spot: คือตัวเลขที่เราเห็นตามข่าว ซึ่งคำนวณจาก S&P 500 Options และสะท้อน ความคาดหวัง Volatility ใน 30 วันข้างหน้า คุณไม่สามารถซื้อขาย VIX Spot ได้โดยตรง
- VIX ETPs: ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ไม่ได้ถือ VIX Spot แต่จะเข้าไปลงทุนใน VIX Futures Contracts ซึ่งเป็นสัญญาซื้อขายล่วงหน้าที่อ้างอิงกับ ค่า VIX ที่คาดการณ์ไว้ในอนาคต
กลไก: การ Roll สัญญาที่ไม่สิ้นสุด
VIX ETPs พยายามจะจำลอง “การถือครอง VIX ในระยะ 30 วัน” โดยการถือ VIX Futures หลายเดือนผสมกัน (ส่วนใหญ่มักจะถือ 2 เดือนแรกที่ใกล้ที่สุด) และเนื่องจาก Futures มีวันหมดอายุ กองทุนจึงต้องทำการ “Roll” สัญญาอย่างต่อเนื่อง:
- ขาย Futures เดือนใกล้ที่กำลังจะหมดอายุ
- ซื้อ Futures เดือนไกลเข้ามาแทน
และนี่คือจุดที่ปัญหาหลักเกิดขึ้น…
“Contango” และ “Roll Yield” - ตัวการทำลายล้าง
โดยปกติแล้ว ตลาด VIX Futures มักจะอยู่ในภาวะ “Contango”
- Contango คืออะไร? คือสภาวะที่ VIX Futures เดือนไกล มีราคาสูงกว่า VIX Futures เดือนใกล้ (เพราะตลาดคาดว่าในระยะยาว ความผันผวนมักจะกลับสู่ค่าเฉลี่ยที่สูงกว่าระดับปัจจุบันที่อาจจะต่ำอยู่)
- เกิดอะไรขึ้นเมื่อ Roll ในภาวะ Contango? กองทุนจะต้อง “ขายของถูก” (Futures เดือนใกล้) และ “ซื้อของแพง” (Futures เดือนไกล) การทำเช่นนี้ซ้ำๆ ทุกวัน/ทุกสัปดาห์/ทุกเดือน จะสร้าง “ต้นทุนแฝง” หรือ “Negative Roll Yield” ขึ้นมา
- Decay (การเสื่อมค่า): ต้นทุนแฝงนี้เองที่กดดันให้ราคาของ VIX ETPs (เช่น VXX) มีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่องในระยะยาว นี่คือสาเหตุที่ VIX ETPs จำนวนมากมีกราฟที่ดิ่งลงสู่ศูนย์ในระยะยาว!
Backwardation: คือสภาวะตรงข้าม (เดือนใกล้แพงกว่าเดือนไกล) มักเกิดในช่วงตลาด Panic ซึ่ง อาจ ทำให้ ETPs พุ่งขึ้นแรงได้ แต่สภาวะนี้มักเกิดขึ้น ไม่บ่อยและไม่นาน เท่า Contango
ETPs แบบ Leverage (UVXY) ยิ่งอันตราย!
ETPs บางตัว (เช่น UVXY) มีการใช้ Leverage (เช่น 1.5x หรือ 2x) ซึ่งหมายความว่ามันจะ:
- ขยายผลกำไรและขาดทุน: ทำให้ราคาแกว่งตัวรุนแรงขึ้นมาก
- ขยายผลกระทบจาก Decay: ปัญหาเรื่อง Contango และ Roll Yield จะถูกขยายให้รุนแรงขึ้นไปอีก นอกจากนี้ การ Rebalance รายวันของกองทุน Leverage ยังก่อให้เกิด “Volatility Drag” ที่กัดกินมูลค่าเพิ่มเติม ทำให้มัน ยิ่งไม่เหมาะกับการถือครอง แม้แต่ในระยะสั้นก็ตาม
ETF vs. ETN
ต้องระวังว่า VIX ETPs หลายตัวเป็น ETN (Exchange-Traded Note) ซึ่งไม่ใช่กองทุนที่ถือสินทรัพย์จริง แต่เป็น “สัญญาหนี้” ที่ออกโดยสถาบันการเงิน หมายความว่ามันมีความเสี่ยงด้าน Credit Risk เพิ่มเข้ามาด้วย หากผู้ออกล้มละลาย ETN อาจไร้มูลค่าได้
การใช้งานที่ (อาจจะ) เหมาะสม (และเสี่ยงสูง)
เนื่องจากปัญหา Decay ที่รุนแรง VIX ETPs จึง ไม่เหมาะกับการลงทุนระยะยาว โดยสิ้นเชิง การใช้งานที่พอจะเป็นไปได้ (แต่ก็ยังเสี่ยงสูงมาก) คือ:
- เก็งกำไรระยะสั้นมาก (Very Short-Term Speculation): เดิมพันว่า VIX จะพุ่งขึ้นแรง ในอีกไม่กี่ชั่วโมงหรือไม่กี่วันข้างหน้า
- ป้องกันความเสี่ยงระยะสั้นมาก (Very Short-Term Hedging): ใช้ Hedge พอร์ต ชั่วคราว เมื่อคาดว่าจะเกิดเหตุการณ์รุนแรง ทันที โดยต้องยอมรับต้นทุน Decay
ทางเลือกอื่นที่ดีกว่า (สำหรับส่วนใหญ่)
- VIX Options: จำกัดความเสี่ยงได้ (สำหรับผู้ซื้อ), ไม่มีปัญหา Roll Yield โดยตรง (แต่ก็มี Theta Decay)
- VIX Futures: สำหรับมืออาชีพที่เข้าใจตลาด Futures (ต้องใช้ Margin สูง)
- SPX Put Options: เป็นการ Hedge ราคาตลาดโดยตรง ซึ่งอาจตรงไปตรงมาและมีประสิทธิภาพมากกว่าในหลายกรณี