VIX Hedging: ป้องกันพอร์ตด้วย 'ดัชนีความกลัว'

เมื่อตลาดหุ้นเผชิญกับความไม่แน่นอนหรือความเสี่ยงขาลง นักลงทุนมักมองหาวิธี ป้องกันความเสี่ยง (Hedging) ให้กับพอร์ตการลงทุนของตนเอง หนึ่งในเครื่องมือที่ได้รับความสนใจอย่างมากในปัจจุบันคือ ดัชนี VIX (Volatility Index) หรือที่รู้จักกันในชื่อ “ดัชนีความกลัว (Fear Index)” การใช้ VIX เพื่อ Hedging เป็นกลยุทธ์ที่ทรงพลัง แต่ก็มีความซับซ้อนที่ต้องทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้

VIX Hedging ทำงานอย่างไร?

หัวใจสำคัญของ VIX Hedging อยู่ที่ ความสัมพันธ์ผกผัน (Negative Correlation) ระหว่างดัชนี VIX กับดัชนีตลาดหุ้น (โดยเฉพาะ S&P 500):

• เมื่อตลาดหุ้น (S&P 500) ปรับตัวลงแรง: นักลงทุนมักจะตื่นตระหนกและเข้าซื้อ Option (โดยเฉพาะ Put Option) เพื่อป้องกันความเสี่ยง ทำให้ Implied Volatility (IV) ของ S&P 500 Options สูงขึ้น ซึ่งส่งผลให้ ดัชนี VIX พุ่งสูงขึ้น
• เมื่อตลาดหุ้นสงบหรือปรับตัวขึ้น: ความกลัวลดลง ความต้องการซื้อ Option เพื่อป้องกันความเสี่ยงน้อยลง ทำให้ IV ลดลง และ ดัชนี VIX ปรับตัวลดลง

ดังนั้น โดยการ สร้างสถานะ Long Volatility ผ่าน VIX (เช่น ซื้อ VIX Call Options หรือ VIX Futures) เมื่อตลาดปรับตัวลงและ VIX พุ่งสูงขึ้น สถานะ VIX ของคุณจะมีกำไร ซึ่งจะช่วย ชดเชยการขาดทุน ของพอร์ตหุ้นหลักที่คุณถืออยู่ได้

ข้อดีของการ Hedge ด้วย VIX

1. ความสัมพันธ์ผกผันที่แข็งแกร่ง (Strong Negative Correlation): โดยเฉพาะในช่วงตลาด Panic Sell VIX มักจะพุ่งสวนทางกับตลาดอย่างชัดเจน
2. คุณสมบัติ Convexity: VIX ไม่ได้เคลื่อนไหวแบบเส้นตรง แต่มักจะ “กระโดด” อย่างรุนแรงเมื่อตลาดตกหนัก ทำให้การ Hedge ด้วย VIX มีลักษณะคล้ายการซื้อประกันภัยที่จ่ายผลตอบแทนสูงมากเมื่อเกิดเหตุการณ์รุนแรง
3. Hedge ความผันผวนโดยตรง: เป็นการป้องกันความเสี่ยงจากการ เพิ่มขึ้น ของ Volatility ซึ่งมักเป็นต้นเหตุของการขาดทุนหนัก
4. ไม่ต้อง Short หุ้น: หลีกเลี่ยงความยุ่งยากและต้นทุนในการยืมหุ้นมา Short
5. อาจมีประสิทธิภาพกว่า Put Options: ในบางสถานการณ์ การซื้อ VIX Calls อาจมีต้นทุนที่ถูกกว่า หรือให้ผลตอบแทนที่ดีกว่าการซื้อ SPX Put Options โดยตรง โดยเฉพาะเมื่อ IV ของ SPX Puts สูงอยู่แล้ว หรือเมื่อเราต้องการ Hedge ก่อน ที่ตลาดจะเริ่มลง (ตอนที่ VIX ยังต่ำ)

ข้อเสียและข้อควรระวัง (สำคัญมาก!)

1. Basis Risk: VIX Hedging ไม่ใช่การ Hedge ราคาโดยตรง แต่เป็นการ Hedge ความผันผวนคาดการณ์ของ S&P 500 ตลาดอาจจะ ค่อยๆ ปรับตัวลง (Grind Down) โดยที่ VIX ไม่ได้พุ่งสูงมากนัก หรือพอร์ตของคุณอาจไม่ได้เคลื่อนไหวตาม S&P 500 ทำให้ Hedge ไม่ได้ผลเต็มที่
2. ต้นทุนการถือครอง (Cost of Carry / Decay):
   • Contango: โดยปกติ VIX Futures เดือนไกลมักจะมีราคาสูงกว่าเดือนใกล้ (Contango) การถือ VIX Futures หรือ ETPs ที่อิงกับมัน จะเกิดต้นทุนจากการ Roll สัญญา (ขายถูก ซื้อแพง)
   • ETP Decay: VIX ETPs (เช่น VXX, UVXY) มี การเสื่อมค่าตามโครงสร้าง ของมันเองจากการ Roll Futures และ/หรือ Leverage ทำให้ ไม่เหมาะกับการถือยาว อย่างยิ่ง!
   • Theta Decay: VIX Options ก็เหมือน Option ทั่วไป มีการเสื่อมค่าตามเวลา (Theta)
   • สรุป: การ Hedge ด้วย VIX มีค่าใช้จ่าย และอาจกัดกินผลตอบแทนหากถือยาวนานเกินไป หรือตลาดไม่เคลื่อนไหวตามคาด
3. ความซับซ้อน (Complexity): การทำความเข้าใจ VIX Futures Term Structure (Contango/Backwardation), การทำงานของ ETPs, และการเลือก Strike/วันหมดอายุของ Option เป็นเรื่องที่ซับซ้อนและต้องใช้ความรู้
4. ไม่ใช่ Hedge ที่สมบูรณ์แบบ (Imperfect Hedge): มัน Hedge S&P 500 Volatility หากพอร์ตของคุณเป็นหุ้นขนาดเล็ก หุ้นต่างประเทศ หรือมี Beta ไม่เท่ากับ 1 การ Hedge อาจไม่ได้ผลตามที่คาดหวัง

วิธีการทำ VIX Hedging

มีหลายวิธีในการสร้างสถานะ Long VIX แต่ละวิธีมีข้อดี-ข้อเสียต่างกัน:

• ซื้อ VIX Call Options:
  • วิธีทำ: ซื้อ Call Option บนดัชนี VIX
  • ข้อดี: จำกัดความเสี่ยง (แค่ค่า Premium), เข้าถึงง่าย, ได้ประโยชน์จาก Convexity
  • ข้อเสีย: มี Theta Decay, ต้องเลือก Strike และวันหมดอายุให้เหมาะสม
• ซื้อ VIX Futures:
  • วิธีทำ: เปิดสถานะ Long ใน VIX Futures
  • ข้อดี: เป็นการ Exposure โดยตรงกับ Volatility คาดการณ์, ไม่มี Theta Decay (แต่มี Roll Yield/Cost)
  • ข้อเสีย: ใช้เงินทุนสูง (Margin), ต้อง Roll สัญญา, ซับซ้อน
• ซื้อ VIX ETPs (VXX, UVXY, etc.):
  • วิธีทำ: ซื้อ ETF/ETN ที่ติดตาม VIX Futures
  • ข้อดี: เข้าถึงง่ายที่สุด สำหรับรายย่อย, ซื้อขายเหมือนหุ้น
  • ข้อเสีย: มีความเสี่ยงจากการเสื่อมค่า (Decay) สูงมาก! ไม่เหมาะกับการถือยาว, มี Tracking Error
• ซื้อ VIX Call Spreads:
  • วิธีทำ: ซื้อ Call และขาย Call ที่ Strike สูงกว่า เพื่อลดต้นทุน
  • ข้อดี: ลดค่า Premium ที่จ่าย
  • ข้อเสีย: จำกัดผลตอบแทน ของการ Hedge

ควรทำ VIX Hedging เมื่อไหร่? อะไรเป็นสัญญาณ?

การจับจังหวะเป็นเรื่องยาก แต่มีสัญญาณและแนวทางที่ควรพิจารณา:

1. เมื่อ VIX อยู่ในระดับต่ำ: การซื้อ “ประกัน” (VIX Calls) ย่อมถูกกว่าเมื่อความเสี่ยงต่ำ ควรจับตาดูเมื่อ VIX อยู่ในโซนต่ำ (เช่น ต่ำกว่า 15-20) หรือมี IV Rank/Percentile ต่ำ
2. ก่อนเหตุการณ์สำคัญที่คาดว่าจะสร้างความผันผวน: เช่น การเลือกตั้ง, การประชุม Fed, สงคราม, หรือวิกฤตเศรษฐกิจ
3. สัญญาณทางเทคนิคของตลาด: ตลาดทำ New High แต่ Momentum อ่อนแรง, เกิด Divergence, หลุดแนวรับสำคัญ
4. VIX Term Structure: เมื่อเส้น VIX Futures เริ่ม แบน (Flat) หรือ กลับด้าน (Backwardation) (เดือนใกล้แพงกว่าเดือนไกล) มักเป็นสัญญาณเตือนว่าตลาดกำลังมีความเครียดสูง
5. ตลาดมีความ complacency สูง: เมื่อนักลงทุนมองโลกในแง่ดีเกินไป (Put/Call Ratio ต่ำ, VIX ต่ำ) อาจเป็นจังหวะที่ “สวนทาง” เพื่อซื้อประกันราคาถูก
6. เป็นส่วนหนึ่งของการบริหารความเสี่ยง (Risk Budgeting): แทนที่จะพยายามจับจังหวะ 100% อาจกำหนดงบประมาณในการ Hedge เป็น % ของพอร์ต และทำการ Roll Hedge ไปเรื่อยๆ โดยยอมรับต้นทุนเป็นค่าใช้จ่ายในการทำธุรกิจ

สรุป